Tọa lạc tại số 25 đường Học Lạc, quận 5, TP HCM, nhà thờ Cha Tam (tên chính thức: Nhà thờ Thánh Phanxicô Xaviê – Saint Francisco Xavier) là một nhà thờ cổ có kiến trúc lạ bậc nhất Sài Gòn.
Nhà thờ được làm phép đặt viên đá xây dựng đầu tiên vào ngày 3/12/1900, nhân ngày lễ Thánh Phanxicô Xaviê tại khu vực trung tâm Chợ Lớn của người Hoa. Vào ngày 10/1/1902, lễ cung hiến thánh đường được tiến hành một cách trọng thể.
Do người đứng ra xây dựng và cũng là vị cha sở đầu tiên của nhà thờ là linh mục Pierre d’ Assou (có tên Hoa là Đàm Á Tố – phiên âm theo tiếng Hoa là Tam An Su), nên dân gian quen gọi nhà thờ này là nhà thờ Cha Tam.
Về tổng thể, nhà thờ có lối kiến trúc độc đáo với phong cách Gothique giống như các nhà thờ ở Châu Âu kết hợp với những yếu tố văn hóa đặc trưng của người Hoa.
Dấu ấn Trung Hoa có thể nhận ra đầu tiên là cổng nhà thờ xây kiểu tam quan với bốn trụ cột màu đỏ.
Mặt trước nhà thờ có bảng tên ghi bằng chữ Hán, trên các đầu cột ở góc gắn hoa sen trang trí.
Phía trước nhà thờ có một công trình dạng tiểu đình Trung Hoa có mái lợp ngói âm dương, các đầu đao cong, bên trong đặt tượng Đức Mẹ.
Hai bên cửa ra vào thánh đường có hai bức liễn viết bằng chữ Hán.
Kiến trúc bên trong thánh đường nhà thờ Cha Tam về tổng thể là kiểu kiến trúc phong cách Gothic quen thuộc ở các nhà thờ cổ do người Pháp xây dựng ở Việt Nam.
Tuy nhiên, bốn cây cột nơi chính điện sơn đỏ, là màu đặc trưng trong kiến trúc tôn giáo Trung Hoa. Hai bên hình tượng Chúa Giêsu bị đóng đinh là hai bức liễn sơn son thiếp vàng, chạm chữ màu đen.
Lúc còn tại vị, Cha Tam cũng đã cho xây dựng thêm ở khu vực nhà thờ một trường học, nhà nuôi trẻ, một nhà nội trú và một số nhà dành để cho thuê.
Trong lịch sử Sài Gòn trước 1975, nhà thờ Cha Tam được biết đến với vai tró là nơi ẩn náu cuối cùng của Tổng thống Ngô Đình Diệm và cố vấn Ngô Đình Nhu vào ngày 2/11/1963, trước khi hai ông này tự nộp mình cho phe đảo chính và bị hạ sát ngay trên đường áp tải từ nhà thờ về Bộ Tổng tham mưu.
Theo KIẾN THỨC
